Gregory Vuyani Maqoma o tšwa sefaleng ka go thunya tantshong ya Exit/Exist.

Khonferentshe ya Berlin (1884–1885), yeo Otto von Bismarck a e rulagantšego, e be e le sedirišwa fela seo se netefaditšego go tšewa ka botlalo ga methopo ya tlhago le go rarolla dingangišano magareng ga mebušo ya Yuropa yeo e nago le dikgahlego ka Afrika go hlola mellwane ya boikgopolelo ya beng, go dumelela ditšhaba tše di fapanego tša Yuropa go nyaka mo di ka ikholago ka mahumo le maruo a Afrika. Gregory Vuyani Maqoma o tšwa sefaleng ka go thunya ka Exit/Exist.

Gregory Vuyani Maqoma sefaleng. Seswantšho ka Facebook 

Gregory Vuyani Maqoma o re fa tatso ya histori ka tiragatšo ya gagwe ya go tantsha ya seswantšho, Exit/Exist. Tiragatšo ye e theilwe godimo ga mogologolo wa gagwe Kgoši Jongumsobomvu Maqoma (c. 1798 – 9 Lewedi 1873) yo e bego e le molaodi yo mogolo wa madira a maXhosa nakong ya Dintwa tša Mollwane wa Kapa. Kgoši Maqoma o ile a golegwa gabedi Sehlakahlakeng sa Robben ke ma-Yuropa ka lebaka la boikgafo bja gagwe bja go šireletša naga ya borakgolokhukhu ba gagwe. O tlile go tuma ka morago ga mogolo’agwe Kgoši Mgolombane Sandile (1820–1878), yo e bego e le mmuši wa Ntlo ya Letsogo le Letona la Mmušo wa Xhosa. Go na le toropo ka profenseng ya Free State ya Afrika Borwa yeo e bitšwago Harrismith, ka leina la Sir Harry Smith, mmušiši wa Brithania wa ngwagakgolo wa bo-19 le khomišinare ya godimo ya Koloni ya Kapa, ​​monna yo a bego a okametše ditiro tše ntši tše sehlogo go batho ba Setlogo ba naga ye gomme a tsebagatša motšhelo wa dikgetho tša Afrika bjalo ka mokgwa wa go ngwadiša badudi ba setlogo go ba tshepedišo ya mošomo wa mogolo.

Gregory Vuyani Maqoma sefaleng. Seswantšho ka Facebook. 

Tiragatšo ye go tantsha ya Exit/Exist e swaya meketeko ya seripa sa ngwagakgolo wa motantshi le moabi wa dikošatantsho Gregory Vuyani Maqoma, ka letšatši la gagwe la matswalo leo le tlago ka Diphalane, ge a itokišeletša go ‘tšwa’ sefaleng sa go tantsha ka morago ga gore a bile gona go sona lefaseng ka bophara go akaretša mengwagasome ye meraro ka morago ga go thwasa tlwaetšo ya gagwe ya semmušo ka 1990. Mošomo wo wa makgethe, ke o bogetšego la mathomo kua London ka Africa Utopia Youth Arts ngwaga 2012 ka Festival Youth Arts ka 2012 le kua Market Theatre mengwageng ye mmalwa ye e fetilego, ke mošomo wa bokgabo wo o tlišago ditaba tšeo mogologolo wa gagwe a ilego a lwantšhana le tšona morago kua ka bo-1800 le tšeo di sa lego maleba le lehono, gomme Maqoma o di lwantšha a šomiša bokgabo bja gagwe. E laolwa ke James Ngcobo sefaleng se segolo sa Market Theatre John Kani Theatre, mošomo wo wa go bina a nnoši o felegetšwa ke diopedi: Sizwe Nhlapo, Tobela Mpela, Lubabalo Velebayi, Sipho Mhlanga le moletši wa katara Giuliano Modarelli. Mohlami wa fešene yo a tumilego lefaseng ka bophara David Tlale o hlamile diaparo tša moswananoši tša tiragatšo ye le Ntuthuko Mbuyazi ka tlhamo ya modumo.

Tšweletšo e bula ka projeke ya sengwalwa ka ga Kgoši Jongumsobomvu Maqoma le Gregory Vuyani Maqoma, a kgabišitšwe ka sutu ya silika ya gauta, a sepelasepela sefaleng mokokotlo wa gagwe o leba go batheetši le babogedi, menwana ya gagwe e phadima le go phaphasela ka letsogong le letona bjalo ka ge eka o letša seletšo sa mmino seo se sa bonagalego. Se o se dira ka nako e itšego, a dumelela mmele wa gagwe go sepela ka morethetho le kelo ya seletšo. Kapejana ka morago ga go huduga ga gagwe mo go kgahlišago, bo-rammino ba bane ba tšwelela ka diaparo tšeo di rwelego dilo tšeo di swanago le tša bokoloniale, di re homotša ka dikoša tšeo di bolelago ka Naga. Ba tšea karolo ka ditiro le bona, ba sepetša dilo go dikologa sefala le go kgoboketša tlhokomelo nakong ya dinako tšeo di nago le maikwelo a magolo. Go opela ga bona mo go tsošago ga mantšu a Sexhosa go kopanya ditumellano tša kgale (dithuthupi tšeo tše di šiišago, tša moswananoši tša Afrika tšeo di go sepetšago ka gare ga go tšhoga) le meretheto ya sebjalebjale kudu, ya ditoropong.

Le ge e le gore seripa se se tšweletša taba ya go ba noši ka tantshi, go na le modumo wa moswananoši wa mmino wa Simphiwe Dana wo dirišanago le tiro ye nngwe le ye nngwe sefaleng. Ditiro tše, tšeo di anegwago ka tantshi le choreography, ke go naganišiša ka dikarolo tša kanegelo ya rakgolokhukhu wa gagwe go tšwa ntweng le Mabrithania ka ga naga le diruiwa, ditherišano, go botšološišwa, le go golegwa, gammogo le meetlo ya go fapafapana yeo e gopotšago moya wa Afrika Borwa ya ngwagakgolo wa bo-19. Mokgwa wo ke wa sephiri, ka dinako tše dingwe o a gakantšha, eupša motantsho, wo o tlemilwego ka maikutlo a go gata, a go huduwa motšhene wa setšo, o dula o kgahliša. Didirišwa tše bonolo tša go thekga - dinaka tša dikgomo, poleiti ya silifera, dithota tše pedi tša lefase la gauta, le sekotlelo sa meetse - di re thuša go sepelasepela kanegelong. Le ge go le bjalo, mang le mang yo a lebeletšego kanegelo ye e lego pepeneneng ga go bonagale a tla e hwetša mo seripa se.

Motsotso wo o hlalosago kudu go nna e tlile ge bo-rammino ba be ba opela koša yeo e nago le setlogo se se rego Maqoma, moo sefala le holo ya go theeletša di bego di kgokagana le makenete wo o nago le matla a moya. Re leboga talente ye e feletšego ya Maqoma yo a ilego a lekalekanya poleiti ya tšhipi hlogong ya gagwe, tšwelopele ya go swana le ya go tšhoga ya leoto la gagwe e lebišitšwe ka go se kgaotše go dikologa ga gagwe le go šikinyega. Pina ye e hlompha rakgolokhukhu wa gagwe gomme re kwa diopedi di opela uMaqoma Umfana kaNgqika - Maqoma morwa wa Ngqika. Kgoši Ngqika, tatago Maqoma, e be e le Kgoši ya ntlo ya Rharhabe ya setšhaba sa ma-Xhosa.

Gregory Vuyani Maqoma ke yena. Setshwantšo: Facebook

Ge a bolela le Kgatišobaka ya Sowetan ka tiragatšo ya gagwe ya mafelelo, Maqoma o gateletše ka gore: “Ge ke etšwa sefaleng, ga go na tsela ye kaone ya go hlompha bao ba bilego mo pele ga ka. Ke šomile le batho ba bantši mo intastering ye gomme ke nyaka go re ke a leboga. Ge ke dira seripa se sa go bina ke ikwa ke kgokagane le bagologolo ba ka. E bile mo go makatšago gomme ke rata ditirišano ka gobane o ka se no hlola mošomo o nnoši. O swanetše go ba gare ga batho bao ba naganago bao ba tlišago selo se se fapanego bakeng sa go godiša mošomo.”

Ka tšhomišo ya ditiragalo tše ntši tša sefala, diprojeke tša go bonwa, le maemo a mabone, re kgona go kwešiša ka fao tše dingwe tša ditiragalo tša bophelo bja Kgoši Maqoma di diregilego ka gona. Ge a ruma go swanetše gore a fiwe hlompho ke batheetši le babogedi ka morago ga tiragatšo ye e tsošago ya Exit/Exist.

Seripa se se butšwe ka la 22 la Ngwatobošego gomme sa phethwa ka thaloko ya Sontaga ka la 25 la Ngwatobošego. Motho yo mongwe le yo mongwe o swanetše go bona seripa se se tumilego lefaseng ka motseta wa bokgabo wa bja Afrika Borwa. Rena ba SAMANTHOLE ARTS FOUNDATION le bohle sehlopheng sa rena re lebogiša gape Gregory Vuyani Maqoma ka meneelo ya gagwe ye mentši go ekonomi ya rena ya boitlhamelo ya selegae gomme re mo lakaletša mahlatse maitekong a gagwe a ka moso.

IKWE O lokologile GO TLOGELA MAIKUTLO KA TLASE O ABELANE LE METSWALLE YA GAGO LE LAPA LA GAGO.